Ο Μάρτιος σύμφωνα με το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο πρώτος μήνας του χρόνου και γι’ αυτό ακριβώς το λόγο ονομαζόταν κάποτε «Primus» (= πρώτος). Συνεπώς, η Πρωτοχρονιά γιορταζόταν την 1η Μαρτίου (Καλένδες Μαρτίου). Την ημέρα εκείνη η «εσπερία δύσις» του Ταύρου (όταν δηλαδή ο αστερισμός του Ταύρου έδυε μαζί με τον Ήλιο) σήμαινε και την αρχή του νέου έτους, ενώ οι Εστιάδες Παρθένες άναβαν νέα ιερή φωτιά στον ναό της Εστίας στην αγορά της Ρώμης.Την Πρωτοχρονιά γιορτάζονταν, επίσης, και τα «Ματρωνάλια», μια γιορτή προς τιμή της θεάς Ήρας, μητέρας του Άρη, όπως επίσης και τα γενέθλια του ίδιου του θεού Άρη (λατινικά Mars).
Φτάνουμε, λοιπόν, στο 46 π.Χ. («έτος σύγχυσης», όπως ονομάστηκε, διότι είχε 445 ημέρες), που ο Ιούλιος Καίσαρας αντικαθιστά το Ρωμαϊκό ημερολόγιο με το Ιουλιανό (δίνοντας του και το όνομά του, παρόλο που το δημιούργησε ο αστρονόμος Σωσιγένης, από την Αλεξάνδρεια, για να μετονομαστεί σε Γρηγοριανό το 1582, όταν ο πάπας Γρηγόριος ο ΙΓ΄ μεταρρύθμισε το Ιουλιανό). Έτσι, ο Μάρτιος γίνεται επίσημα πλέον ο τρίτος μήνας του χρόνου και αφιερώνεται στον θεό «Μαρς» (Mars), που αρχικά ήταν ο θεός της γονιμότητας και των αγρών, αλλά αργότερα ταυτίστηκε με τον Άρη, θεό του πολέμου. Κατά μία άλλη συναφή εκδοχή οι γιοι του θεού Άρη, Ρέμος (Ρώμος) και Ρωμύλος, έδωσαν στον Μάρτιο το όνομα του πατέρα τους, γενάρχη των Ρωμαίων (μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν καθαρά μιλιταριστική), ενώ κατ’ άλλους προέρχεται από το λατινικό «martius» (=άρειος), που παραπέμπει όμως πάλι στο όνομα του ίδιου θεού. Για τούτο και κατά τον Πλούταρχο (Βίος Νουμά, 19) αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας. Κατά τους χρόνους όμως της «ελεύθερης ρωμαϊκής πολιτείας» ο μήνας αυτός ήταν αφιερωμένος στον θεό Ερμή. Κατά την υπό του Νουμά όμως διαρρύθμιση μετακινήθηκε ως τρίτος μήνας και πρώτος ο προς τιμή του ειρηνικού θεού Ιανού. Κατ΄ άλλους η μετατόπιση αυτή έγινε μετά το 153 π.Χ. από τους υπάτους εξακολουθώντας να παραμένει ο Μάρτιος πρώτος μήνας του θρησκευτικού έτους.
Παρόλο που επίσημα η άνοιξη αρχίζει το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου (με την άφιξη του Ήλιου στο εαρινό σημείο της τροχιάς του στις 20-21 Μαρτίου), εντούτοις ολόκληρος ο Μάρτης λογίζεται ως ανοιξιάτικος μήνας μαζί με τον Απρίλιο και τον Μάιο. Το Εαρινό σημείο αποκαλείται και «Πρώτο σημείο του Κριού» επειδή όταν το όρισε ο Ίππαρχος ο Ρόδιος το 130 π.Χ., αυτό βρισκόταν στο δυτικό άκρο του ομώνυμου αστερισμού κοντά στον αστέρα γ Κριού. Εξαιτίας της φαινομενικής κινήσεως του Ήλιου προς τα ανατολικά σε σχέση με τους αστερισμούς καθ’ όλο το έτος, αυτή η πλευρά του Κριού ήταν εκείνη από την οποία ο Ήλιος «εισερχόταν» στον αστερισμό, από όπου και η ονομασία «Πρώτο σημείο του Κριού».
Η εαρινή (δηλαδή «ανοιξιάτικη») ισημερία για το Βόρειο Ημισφαίριο προτιμήθηκε από τους αρχαίους Έλληνες ως το εναρκτήριο σημείο, καθώς συνέπιπτε με μια εποχή αισιοδοξίας, την ανθοφορία των δένδρων και των φυτών των θερινών σοδειών. Η χρονική στιγμή, όπως και στη Μεσοποταμία, σημείωνε την έναρξη της εποχής της ανοίξεως.
Στις 25 του μήνα, την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, γιορτάζεται η επέτειος εορτασμού της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, ημέρα επίσημης αργίας για το Ελληνικό κράτος.
Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, έργο του Αντρέι Ρουμπλιώφ
Ο όρκος στην Αγία Λαύρα-Πίνακας του Θεόδωρου Βρυζάκη