Ο σύμβουλος εκπαίδευσης της Δ/νσης Π.Ε. & Δ.Ε. ανατολικής Αττικής Γεώργιος Παπαναστασίου συνέταξε και  κοινοποίησε στα σχολεία ευθύνης του έναν οδηγό με όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν όσοι ασχολούνται με το δύσκολο έργο στην παράλληλη στήριξη μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. 

Αγαπητοί Συνάδελφοι

Παραθέτω προς ενημέρωσή σας τα βασικά σημεία του θεσμικού πλαισίου της Παράλληλης Στήριξης (Π.Σ.) καθώς και πρακτικές οδηγίες που σκοπεύουν στην ενημέρωση των εκπαιδευτικών Ειδικής Αγωγής της Π.Σ. Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, των συνεργαζόμενων εκπαιδευτικών των τμημάτων καθώς και των Δ/ντών, Δ/ντριών και των Προϊσταμένων των σχολικών μονάδων.

Παράλληλη Στήριξη – Θεσμικό πλαίσιο και πρακτικές οδηγίες

Σχετ:

1. Άρθρο 1. Παρ.11 α του ν. 2817/2000 (ΦΕΚ 78τ.Α).

2. Υ.Α. αρ. Γ6/102357/2002 ΥΠ.Ε.Π.Θ. ΦΕΚ 1319/τ. Β .

3. Υ.Α.αρ.πρωτ.27922/Γ6/08-03-2007-ΦΕΚ 449/Β/03-4-2007 όπως έχει τροποποιηθεί με την με αρ. 48275/Δ3/28-03-2019 Υ.Α. (Β΄1088) παρ.11,12, 13, 14, 15.

4. Νόμος 3699/2008 (ΦΕΚ 199/τΑ /2-10-2008)

Άρθρο 1, παρ. 1,

Άρθρο 2,

Άρθρο 4 όπως αντικαταστάθηκε με το Άρθρο 51, παρ. 1 του ν. 4547/2018 ΦΕΚ 102/Α/12-6-2018,

Άρθρο 5 παρ. 2, 3, 4 όπως τροποποιήθηκε με το Άρθρο 54 του ν.4823/2021-ΦΕΚ 136/Α/3-8-2021 ,

Άρθρο 6. Παρ.1β όπως τροποποιήθηκε από τις διατάξεις της παρ. 2α του Άρθρου 56, του ν.3966/2011- ΦΕΚ Α 118/24.5.2011,

Άρθρο 6 παρ. 2 όπως αντικαταστάθηκε και ισχύει από τις διατάξεις της παρ. 16 του άρθρου 28 του ν. 4186/2013-ΦΕΚ 193/τΑ/17-9-2013,

Άρθρο 7, παρ. 4 όπως συμπληρώθηκε με την παρ. 18 του άρθρου 28 του ν.4186/2013-ΦΕΚ 193/Α/17-9-2013 και με την παρ.3 του άρθρου 11 του ν. 4452/2017-ΦΕΚ Α’17/15.2.2017,

Άρθρο 16, παρ. 3 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 170 του ν. 4823/2021- ΦΕΚ 136/Α/3-8-2021

5. Υ.Α.48275/Δ3/2019-ΦΕΚ 1088/Β72-4-2019 όπως τροποποίησε την Υ.Α. 27922/Γ6/8-3-2007, παρ. 10, 11,12, 13, 14, 15.

6. Άρθρο 51 του ν. 4547/2018-ΦΕΚ 102/Α/12-6-2018 .

7.Ν. 4823/2021-ΦΕΚ 136/Α/3-8-2021 , άρθρο 11, παρ. 3 (α, ε) παρ. 5, άρθρο 17 παρ. 6 α και άρθρο 54, παρ. 2, 3, 4.

8.Εγκύκλιος ΥΠΑΙΘΑ 93506 /Δ3/ 25 /08 /2023 «Διευκρινιστικές οδηγίες του ν. 3699/2008 (Α΄199) σχετικά με την παράλληλη στήριξη-συνεκπαίδευση»

 

Παράλληλη στήριξη σε μαθητές με αναπηρία και Ε.Ε.Α.

Σύμφωνα με την περ. β) της παρ. 1 του άρθρου 6 του ν. 3699/2008 (199 Α ) «1. Οι μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορούν να φοιτούν: β) Σε σχολική τάξη του γενικού σχολείου, με παράλληλη στήριξη-συνεκπαίδευση, από εκπαιδευτικούς ΕΑΕ, όταν αυτό επιβάλλεται από το είδος και το βαθμό των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών».

Και επίσης, «Η παράλληλη στήριξη παρέχεται σε μαθητές που μπορούν με κατάλληλη ατομική υποστήριξη να παρακολουθήσουν το αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα της τάξης, σε μαθητές με σοβαρότερες εκπαιδευτικές ανάγκες όταν στην περιοχή τους δεν υπάρχει άλλο πλαίσιο ΕΑΕ (ειδικό σχολείο, τμήμα ένταξης) ή όταν η παράλληλη στήριξη καθίσταται απαραίτητη – βάσει της γνωμάτευσης του ΚΕΔΔΥ (ΚΕΔΑΣΥ) – εξαιτίας των ειδικών εκπαιδευτικών τους αναγκών. Στην τελευταία περίπτωση η στήριξη από ειδικό εκπαιδευτικό μπορεί να γίνεται σε μόνιμη και προγραμματισμένη βάση.»

Την Π.Σ. εισηγείται αποκλειστικά το οικείο ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. το οποίο καθορίζει και τις ώρες παράλληλης στήριξης κατά περίπτωση και σύμφωνα με το Ν. 4823/2021, άρθρο 11, παρ. 7&8. Το ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. διατυπώνει επιπλέον τους βασικούς άξονες των Εξατομικευμένων Προγραμμάτων Εκπαίδευσης (Ε.Π.Ε.) της παρ. 5 του άρθρου 4 του ν. 3699/2008 (Α’ 199), (όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 11, παρ. 5 του ν. 4823/2021 και προστέθηκε με το άρθρο 53 του ν. 4823/2021) σε συνεργασία με την Επιτροπή Διεπιστημονικής Υποστήριξης (ΕΔΥ), τους γονείς ή κηδεμόνες του μαθητή με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή και τον ίδιο τον μαθητή, όπου αυτό καθίσταται δυνατόν.

Εκπαιδευτικοί Παράλληλης Στήριξης

Η Π.Σ. υλοποιεί προγράμματα συνεκπαίδευσης, συνδιδασκαλίας και διαφοροποιημένης διδασκαλίας σε σχολική τάξη του γενικού σχολείου, από εκπαιδευτικό ΕΑΕ. (άρθρο 6 του ν. 3699/2008)

Η παράλληλη στήριξη – συνεκπαίδευση μπορεί να παρέχεται από εκπαιδευτικούς των κλάδων ΠΕ 60 και ΠΕ 70 που έχουν τα τυπικά προσόντα τοποθέτησης στην ΕΑΕ, ΠΕ 61, ΠΕ 71, ΠΕ 02.50, ΠΕ 03.50 και ΠΕ 04.50. Αν οι ανωτέρω εκπαιδευτικοί δεν επαρκούν, στα προγράμματα αυτά μπορεί να συμμετέχουν και οι λοιποί εκπαιδευτικοί των κλάδων ΠΕ 60 και ΠΕ 70, καθώς και εκπαιδευτικοί των κλάδων ΠΕ 02, ΠΕ 03 και ΠΕ 04. ( Όπως αντικαταστάθηκαν τα δύο τελευταία εδάφια της περίπτωσης β’ της παραγράφου 1 του άρθρου 6, τα οποία προστέθηκαν με την περίπτωση α’ της παραγράφου 9 του άρθρου 26 του ν. 3879/2010 – Α’ 163, σύμφωνα με το ν. 3966/2011).

Όσον αφορά στην εκπαίδευση παιδιών με προβλήματα ακοής, οι εκπαιδευτικοί που κάνουν την υποστήριξη πρέπει να έχουν εξειδίκευση στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα. Αντίστοιχα, για τα παιδιά με προβλήματα όρασης οι εκπαιδευτικοί που υποστηρίζουν πρέπει να έχουν εξειδίκευση στη γραφή Braille.

Οι ώρες απασχόλησης του εκπαιδευτικού της παράλληλης στήριξης για έναν μαθητή ορίζονται από το ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. και όσον αφορά στον τρόπο κάλυψης του υποχρεωτικού ωραρίου ορίζονται από τον διευθυντή της σχολικής μονάδας.

Καθήκοντα και αρμοδιότητες εκπαιδευτικών Παράλληλης Στήριξης

Οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν στις σχολικές δομές σε προγράμματα ειδικής αγωγής (παράλληλη στήριξη και παροχή διδασκαλίας στο σπίτι), έχουν όλα τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες που καθορίζονται από την υπ’ αριθ. 27922/Γ6/2007/ Υπουργική Απόφαση, Φ.353.1/324/105657/Δ1 όπως τροποποιήθηκε από την Υπουργική Απόφαση Αριθμ. 48275/Δ3/2019 – ΦΕΚ 1088/Β/2-4-2019 ως εξής:

1. Ενημερώνονται από τον/την Διευθυντή/ντρια του σχολείου σχετικά με τις ανάγκες του/της μαθητή/τριας, για τον οποίο έχει εγκριθεί Π.Σ., λαμβάνοντας υπόψη την αξιολογική έκθεση γνωμάτευση του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ, σχετικές παιδαγωγικές εκθέσεις καθώς και άλλες αξιολογήσεις γνωματεύσεις που πιθανόν υπάρχουν από άλλους φορείς αξιολόγησης.

2. Αξιολογούν τις εκπαιδευτικές δυνατότητες του/ της μαθητή/τριας και συντάσσουν εξατομικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης (ΕΠΕ) λαμβάνοντας υπόψη τους βασικούς άξονες και τις υποδείξεις του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.

3. Υλοποιούν το εξατομικευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα μέσα και έξω από την τάξη και είναι συνολικά υπεύθυνοι για όλες τις δραστηριότητες της σχολικής ζωής (διαλείμματα, επισκέψεις, εκδηλώσεις κ.λπ.) στις οποίες συμμετέχει ο μαθητής.

4. Συνεργάζονται με τα αρμόδια ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. στις περιπτώσεις μαθητών/τριών που παρουσιάζουν ιδιαίτερη δυσκολία και προβλήματα προσαρμογής.

5. Συντάσσουν, σε συνεργασία με τον/την υπεύθυνο/η εκπαιδευτικό του τμήματος, καθώς και τους/τις εκπαιδευτικούς που διδάσκουν στο τμήμα, το εβδομαδιαίο πρόγραμμα υποστηρικτικών δραστηριοτήτων του/της μαθητή/τριας το οποίο υποβάλλεται στον/στην Διευθυντή/ντρια του σχολείου και φυλάσσεται στον ατομικό φάκελο του/της μαθητή/τριας

6. Προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε μαθητές/τριες συστεγαζόμενου ή όμορου σχολείου που χρειάζονται παράλληλη στήριξη ύστερα από απόφαση του/της οικείου/ας Διευθυντή/ντριας Εκπαίδευσης

Οι εκπαιδευτικοί της Π.Σ. συμμετέχουν ισότιμα σε όλες τις εκδηλώσεις του σχολείου με το υπόλοιπο προσωπικό και έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις και δικαιώματα που απορρέουν από την ισχύουσα νομοθεσία.

Πέραν του εξατομικευμένου προγράμματος εκπαίδευσης Ε.Π.Ε. που με βάση το καθηκοντολόγιο καλείται να υλοποιήσει, ο εκπαιδευτικός της Π. Σ. τοποθετείται στην τάξη του παιδιού ή των παιδιών με αναπηρία ή ΕΕΑ το/τα οποίο/α καλείται να υποστηρίξει, ως δεύτερος εκπαιδευτικός, με τις παρακάτω ενδεικτικές αρμοδιότητες:

 Να οργανώσει την ασφαλή προσέλευση και αποχώρηση του παιδιού με αναπηρία ή/και ΕΕΑ από την τάξη και από το σχολείο και σύμφωνα με το ημερήσιο πρόγραμμα που έχει ανατεθεί στον εκπαιδευτικό.

 Να βοηθήσει το μαθητή να κατανοήσει την εκφώνηση μιας άσκησης, ή να του την επαναλάβει

 Να βοηθήσει το μαθητή με ΕΕΑ να βρίσκει το κατάλληλο εγχειρίδιο, τετράδιο, σελίδα, θεματική, άσκηση.  Να διαφοροποιήσει κατά περίπτωση την εργασία του μαθητή ή να την τροποποιήσει με στόχο να καταφέρει ο μαθητής να ανταποκριθεί κατάλληλα.

 Να βοηθά τον εκπαιδευτικό του τμήματος στο σχεδιασμό της διδασκαλίας εμπλουτίζοντας το περιεχόμενο σύμφωνα με τις αρχές της Διαφοροποιημένης Διδασκαλίας.

 Να αναλαμβάνει παράλληλη εργασία στην τάξη, όπως να βοηθά τους μαθητές πάνω σ’ αυτά που διδάσκει ο συνάδελφος παράλληλα, σχεδιάζοντας στον πίνακα ή διορθώνοντας σημειώσεις των μαθητών.

 Να συμπληρώνει εάν κρίνεται απαραίτητο το τετράδιο επικοινωνίας για τους γονείς και να απαντά στις δικές τους σημειώσεις.

 Να οργανώνει σε συνεργασία με άλλους εκπαιδευτικούς δομημένο διάλειμμα με στόχο την αλληλεπίδραση του παιδιού με τους άλλους μαθητές και την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων.

 Να ενεργούν από κοινού οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί με στόχο την σταδιακή αυτονόμηση του μαθητή.

 Να οργανώνει ομαδικές δραστηριότητες ή παιχνίδια αλληλεπίδρασης του παιδιού με τους συνομηλίκους του, σε συνεργασία με άλλους εκπαιδευτικούς κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών επισκέψεων ή εκδρομών.

Υπεύθυνος για την ασφάλεια του μαθητή δεν είναι σε καμία περίπτωση αποκλειστικά ο εκπαιδευτικός της Π.Σ., αλλά ισχύει ό,τι για όλους τους μαθητές του σχολείου, καθώς και οι μαθητές με Π.Σ. ανήκουν στο δυναμικό της Σχολικής μονάδας. Στους εκπαιδευτικούς των Παράλληλων Στηρίξεων δεν επιτρέπεται να δίνονται εντολές για προσφορά υπηρεσιών πέραν των αρμοδιοτήτων τους, όπως σε αντικατάσταση στο τμήμα εκπαιδευτικού που απουσιάζει βραχυπρόθεσμα, ή μακροπρόθεσμα και ενώ εκτελούν τον υποστηρικτικό τους ρόλο.

Συμπερασματικά, ο θεσμός της Π.Σ. ο οποίος αποτελεί δομή της ενταξιακής εκπαίδευσης στοχεύει στην ενίσχυση της συμμετοχής του/των ωφελούμενων μαθητών στην παιδαγωγική πράξη και τη μαθησιακή διαδικασία. Αν και η εξατομικευμένη υποστήριξη προϋποθέτει αρχικά την αποκλειστική καθοδήγηση του μαθητή από τον εκπαιδευτικό Π.Σ., ο εκπαιδευτικός της Π.Σ. καλείται να βοηθήσει το μαθητή στην σταδιακή αυτονόμησή του στην τάξη και να λειτουργήσει συνεργατικά στα πλαίσια της από κοινού διδασκαλίας ως ισότιμος συνεργάτης του εκπαιδευτικού της τάξης σε μοντέλα συνεκπαίδευσης, επανερχόμενος στον μαθητή περιοδικά ή/και όποτε κρίνεται αναγκαίο.

Η Π.Σ. των μαθητών δεν έχει σε καμία περίπτωση χαρακτήρα φύλαξης. Προτείνεται επομένως η αποφυγή της μόνιμης και αποκλειστικής τοποθέτησης του εκπαιδευτικού δίπλα στο/στους μαθητές. Η εκπαίδευση και υποστήριξη των μαθητών/μαθητριών συνολικά, συμπεριλαμβανομένων και όσων έχουν έγκριση παράλληλης στήριξης-συνεκπαίδευσης, αποτελεί ευθύνη του σχολείου ως φορέα και σε καμία περίπτωση η διατύπωση του εδαφίου 3 του υποκεφαλαίου «Εκπαιδευτικοί παράλληλης στήριξης» του κεφαλαίου Α΄ «ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ» της υπό στοιχεία Υ.Α. 27922/Γ6/2007 δεν σημαίνει ότι ο/η εκπαιδευτικός παράλληλης στήριξης-συνεκπαίδευσης έχει ατομικά το σύνολο αυτής της ευθύνης. Οι εκπαιδευτικοί Π.Σ. «Συνεργάζονται με διευθυντή / εκπαιδευτικούς τμήματος / άλλους εκπαιδευτικούς του σχολείου για ενιαία αντιμετώπιση των προβλημάτων του συγκεκριμένου μαθητή».

Διευκρινίσεις σχετικά με την υποστήριξη από Ειδικό Βοηθό

Σε περιπτώσεις που:

1. Δεν έχει εγκριθεί παράλληλη στήριξη από το ΚΕΔΑΣΥ ή

2. Το αίτημα για παράλληλη στήριξη είναι εκπρόθεσμο ή

3. Δεν έχει τοποθετηθεί παράλληλη στήριξη ενώ έχει εγκριθεί, η οικογένεια του μαθητή έχει το δικαίωμα να διαθέσει ιδιωτική παράλληλη στήριξη ή αλλιώς ειδικό βοηθό ώστε να υποστηρίξει το μαθητή με αναπηρία ή/και ΕΕΑ. Για τη διάθεση ιδιωτικού Ειδικού Βοηθού, δεν απαιτείται έγκριση από το ΚΕΔΑΣΥ. Όσον αφορά την υποστήριξη του μαθητή από ειδικό βοηθό που εισηγείται και διαθέτει η οικογένεια του μαθητή, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 7 του ν.3699/2008 (199 Α), όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 18 του άρθρου 28 του ν. 4186/2013 (ΦΕΚ 193Α) και με την παρ. 3 του άρθρου 11 του ν.4452/2017 (17Α ), απαραίτητες προϋποθέσεις είναι:

α) Αίτηση του γονέα ή κηδεμόνα προς τη Διεύθυνση του Σχολείου,

β) Βιογραφικό και Ποινικό Μητρώο του προτεινόμενου από την οικογένεια του μαθητή για την υλοποίηση της υποστήριξης και

γ) Σύμφωνη γνώμη του Διευθυντή και του Συλλόγου Διδασκόντων του Σχολείου, με καταγραφή σε σχετικό πρακτικό.

Για την έγκριση της υποστήριξης από ειδικό βοηθό δεν τίθεται προθεσμία και ο Διευθυντής του Σχολείου γνωστοποιεί εγγράφως, στην οικεία Διεύθυνση Εκπαίδευσης, την παρουσία του ειδικού βοηθού και την ύπαρξη των ανωτέρω προϋποθέσεων.

Φάκελος μαθητή με αναπηρία ή/και ΕΕΑ (Portfolio)

Ο Φάκελος του μαθητή που υποστηρίζεται από εκπαιδευτικό Π.Σ. περιέχει ενδεικτικά:

 Την αρχική Παιδαγωγική Αξιολόγηση από τον εκπαιδευτικό Π.Σ. (Μένει στο φάκελο του μαθητή/παραδοτέο)

 Το Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Παρέμβασης όπου αναγράφονται οι βραχυπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι στόχοι που τίθενται αρχικά (Μένει στο φάκελο του μαθητή/παραδοτέο).

 Το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα της σχολικής μονάδας όπου φοιτά ο μαθητής που υποστηρίζεται

 Το ημερολόγιο δραστηριοτήτων που τηρεί ο εκπαιδευτικός, όπου καταγράφει γεγονότα, δραστηριότητες, συμπεριφορές του μαθητή που υποστηρίζει, με τη στοχοθεσία που πρέπει να επιτευχθεί (Μένει στο φάκελο του μαθητή/παραδοτέο).

 Τετράδιο επικοινωνίας με τους γονείς του μαθητή, όπου μπορεί να καταγράφει θέματα που σχετίζονται με την υλοποίηση των αξόνων του Ε.Π.Ε.

 Εργασίες που εκπόνησε ο μαθητής, υλικό που χρησιμοποιήθηκε.

 Ετήσια έκθεση του εκπαιδευτικού προς το μαθητή/απολογισμός των αποτελεσμάτων προγραμματισμού εκπαιδευτικού έργου από τον εκπαιδευτικό Π.Σ. (Μένει στο φάκελο του μαθητή/παραδοτέο).

 Ό,τι άλλο θεωρείται χρήσιμο ή απαραίτητο από τον εκπαιδευτικό Π.Σ. Επισυνάπτονται υποδείγματα εντύπων:

1. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

2. ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

3. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

4.ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗΣ ΣΤΉΡΙΞΗΣ ΜΑΘΗΤΗ

(Τα παραπάνω έγγραφα πρέπει να συμπληρωθούν από τους εκπαιδευτικούς κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και είναι παραδοτέα)